Имобилизација, неподвижност (лат. Immobilis – „неподвижен“) е една од медицинските постапки со кои телото или екстремитетите се ставаат во принудна положба или состојба на мирување, со цел да се обезбеди побрзо заздравување на раните и намалување на болката. Иако е една од најстарите медицински процедури, како форма на грижа за повредени лица, стандардната примена на имобилизацијата започна дури на почетокот на 20 век.
Иако развојот на современите хируршки техники, потпомогнати од откривањето на антибиотици, доведоа до значајни промени во пристапот кон третирање на локомоторните повреди со помош на имобилизација во средината на 20 век, конзервативниот третман сè уште е незамислив без имобилизацијата како примарен и главен метод на третман. Така, во современата оперативна хирургија, имобилизацијата станува помошен метод, кој треба да го обезбеди, подобри и забрза успехот на хируршкиот третман.
Имобилизацијата како метода во 21 век постојано се надополнува со нови пристапи и помагала, а појавата на нови (пософистицирани) средства и материјали овозможува класичните процедури за имобилизација да се изведуваат побрзо, поедноставно, поевтино и поприфатливо за пациентот.
Имобилизацијата може да биде привремена, транспортна (до местото на примена на соодветен третман) или трајна (до заздравување). Во болничкиот третман на фрактури на коските на екстремитетите, имобилизацијата може да се комбинира со екстензија.
Индикации
Најчестите индикации за имобилизација се:
Сите видови и типови на фрактури на коските
Повреди на ‘рбетот и карлицата
Дислокации (луксација) на зглобовите
Термички повреди на екстремитетите
Повреди на тетивите и периферните нерви
Повреди на големите крвни садови
Тешка повреда на меките ткива на екстремитетите
Сите скапуларни и експлозивни рани
Цели
Примерни цели на имобилизација се:
Да се превенира понатамошна болка
Превенција, ако скршената коска го оштетува интегритетот на кожата (т.е. да не се предизвика од затворена фрактура во отворена)
Понатамошно спречување на оштетувањето на нервите и/или големите крвни садови (така што некомплицираната не би предизвикала комплицирана фрактура)
Зачувување на претходно воспоставена хемостаза на малите крвни садови
Спречување на ширење на примарната инфекција во околината
Обезбедување услови за нормална циркулација со ставање на телото или екстремитетите во физиолошка положба
Побрза и поуспешна рехабилитација на повредите.
Принципи
Имобилизацијата на повреди на ‘рбетот, карлицата и поголеми коски се врши со неколку имобилизатори во исто време
Основните принципи кои мора стриктно да се почитуваат при имобилизација се:
Задолжителна, имобилизација на најмалку два соседни зглобови. Имобилизацијата е добро поставена само ако два соседни зглобови станат неподвижни.
За да се поставиимобилизираниот екстремитет во неутрална (физиолошка) положба (полу-свиткана рака, лакт свиткан под агол од околу 75 степени, полу-свитканоколено, стапало свиткано под прав агол на потколеницата). Доколку повредениот екстремитет е во принудна положба, тој е имобилизиран во таква положба.
Меките делови од телото се заштитени (главно со памучна вата, завои или парчиња облека). На телото се закачуваат шини за имобилизација со приврзоци направени од триаголни марами, завои или парчиња облека, каде јазлите на приврзокот се врзуваат над шината, а никогаш над незаштитените делови на екстремитетот.
Оштетените делови (рани) мора да се заштитат со стерилна газа.
Во случај на крварење, пред да се примени имобилизација, прво се нанесува компресивен завој.
Се поставува повредениот екстремитет во лесно подигната положба (со цел да се спречи оток и да се обезбеди ефикасна циркулација)
Врвовите на прстите (на имобилизираниот екстремитет) се секогаш видливи (поради проценка на невро-васкуларниот статус пониско од местото на повредата).
Привремена имобилизација
Вакуумски душек исполнет со воздух. Душекот е обликуван околу пациентот. Потоа го испумпуваме воздухот од душекот по што тој станува крут.
Вратен имобилизатор е едно од стандардните средства за имобилизација наменет за спречување на движењето на вратните пршлени, во случај на сомневање од физичка траума.
Привремената имобилизација е временски ограничена, а најчесто се применува на местото на повредата и при транспортот на повредениот до здравствената установа каде што ќе му биде укажан конечентретман.
Во зависност од локацијата, видот и сериозноста на повредата како и средствата достапни на местото на повредата, имобилизацијата може да се изврши со користењемануелни или стандардни средства.
Имобилизација со рака.
Во отсуство на фабричка опрема, се користи рачни алаткина местото на повредата, даски, триаголна марама, појас и други предмети што може да се најдат на лице место, изборот и начинот на поставување зависи од снаодливоста на лицето кое обезбедува првапомош.
Средствата избрани за имобилизација треба да имаат соодветна форма, соодветна цврстина и должина. Имобилизаторите се покриени со меки материјали (памучна вата, завој, делови од облека) или се ставаат над облеката на повредениот или со претходно поставени меки материјали во третираната област.
Имобилизација според стандарди значи медицинските тимови коишто обездуваат медицинска помош на повредениот да се опремени со фабрички произведени шиниза имобилизација (Thomas, камери, Dietrichs) направени од лесно флексибилна жица што е лесна за моделирање, јакиза имобилизација и воздушни перничиња за имобилизација на екстремитетите и ‘рбетот .
Транспортна имобилизација
Дефинитивна имобилизација
Дефинитивната имобилизација се користи како основен терапевтски пристап (на пр. при третман на фрактури) или како дополнителен терапевтски пристап (на пр. по репозиционирање на дислоциран зглоб, повредено меко ткиво, структура на зглобот, по реконструкција на тетива и нерви) или по големо меко ткиво и реконструкции на кожата, за да не се загрозат резултатите од операцијата.
Дефинитивната имобилизација може да се изврши со гипс (само или заедно со пластични материјали) и влечно-продолжување.
Имобилизација со гипс
Екстензионарните имобилизатори ги имобилизираат повредите на ‘рбетот, карлицата и поголемите коски.
